Иргэн Д: Найз маань хүүгээ хэдэн жилийн өмнө 6 настай байхад нь I хорооллын нэгэн сургуульд оруулжээ. Балчир хүү өглөө очингуут л ширээгээ дэрлээд унтаад өгдөг байсан гэнэ. 30 гаруй минут унтаж аваад хичээлээ эхэлдэг байжээ. Багш нь эцэг эхийн хурал бүр дээр “Танай хүүхэд өглөө болгон нус, шүлсээ гоожуулаад хичээл дээр унтдаг, хичээлээ хийдэггүй, гүйцдэггүй” гээд л ичиж улайтал нь илчилж, тачигнатал загнадаг байжээ. Эхлээд найз маань үг хэлдэггүй байснаа сүүлдээ тэсвэр нь барагдаж хэрэлддэг болоод, бүүр сүүлдээ эцэг эхийн хуралд нь ч очихоо байжээ. Гэтэл хариуд нь нөгөө багш хүүхдийг нь байнга дарамтлах болсон байна. Орой болгон хүүхдийг нь ганцааранг нь торойтол авч үлддэг, элдэв зүйл нэхдэг болжээ. Тэсэхээ байсан найз маань хүүхдийнхээ сургуулийг сольсон гэнэ.

Танил багш маань ийм тохиолдлуудын талаар олон жишээ хэлж өгөв. Хичээлдээ муу хүүхдүүдийг хичээлийн дараа ангид нь авч үлдэж байгаад залхтал нь суулгадаг. Нойлын ногоон тэг, мулгуу тэнэг мангараар нь дуудах бол хамгийн энгийн зүйл гэнэ.

Харин америкт ийм тохиолдолд хэрхэн ханддаг вэ? Нэг өдөр охины маань сургуулиас утасдаж байна. Хэлний бэрхшээлээс болоод охин маань тийм ч сайн сурдаггүй байсан юм. Сургуулийн нийгмийн асуудал хариуцсан ажилтан / social worker/ ярьж байна.

- Бид таньтай уулзах хүсэлтэй байна. Танд сургууль дээр ирэх цаг зав байна уу? Гэж байна.

- Байхгүй, өдрийн цагаар би байнга ажилтай гэвэл

- Тэгвэл бид оройн цагаар танай гэрт очиж уулзаж болох уу? Гэж гуйлаа.

Гэртээ тэдэнтэй уулзахаар цаг товлолоо. Гэтэл манайд бүхэл бүтэн десант буудаг юм байна. Сургуулийн дэд захирал нь нийгмийн ажилтнаа, охины маань ангийн багшийг, англи хэлэнд нь тусалдаг багш, мөн бас нэг ахмад багшийг дагуулчихсан 5-уулаа “зочиллоо”.

Би эрхгүй сүрдэж, ноцтой зүйл болох нь дээ гэж түгшиж, жижигрэв. Учир нь би багадаа нэг бус удаа аавыгаа сургуулийн захирал дээр дуудуулж, донгодуулж, дараа нь аавынхаа суран бүсний амт үзэж явсан тул охины маань талаар тун таагүй зүйл л ярилцах нь дээ гэж таамаглаж байв.

Гэтэл харин тэд охиныг маань магтаж гардаг байгаа. Маш найрсаг, найзархаг, хөгжилтэй л гэнэ. Их хөөрхөн цаасан хайчилбар хийдэг гээд охины минь уран бүтээлийг нэгэн хавтаснаас гарган ирж үзүүлж байна. Бас амьтанд их хайртай, сургуулийн хашаан доторх усан сангийн загасыг их анхаарч хардаг, мэлхийнд хоол өгдөг л гэнэ. Ангийнхаа хүүхдүүдэд их анхаарал халамж тавьдаг, хүүхдүүд бүгдээрээ түүнд хайртай л гэнэ. Багш бүр л өөр өөрийнхөөрөө нэг сайн сайхан зүйл хэллээ. Нөгөөх айдас, түгшүүр маань бага багаар арилж, би ч бүр пээдийгээд эхлэв. Тэгээд:

- Ингэхэд та бүхэн чухам ямар хэргээр яваа билээ? Гэж эрдүүхэн асуулаа.

- Танай охин их сайн охин, харин бид охиныг чинь сайн уншуулж сургаж чадахгүй байна. Гэж байна. Тэгээд үүндээ надаас уучлал эрж яваа юм гэнэ ээ. Би сандарч,

- Өө, харин ч охин маань та бүхэнд тийм их ажил удаж байгаад би та бүхнээс хүлцэл хүсэх учиртай гэлээ. Тэгээд тэд охиныг чинь өдөрт 30-хан минутын л нэмэлт хөтөлбөрт хамруулах талаар таньтай зөвлөлдөх гэсэн юм. Охин чинь их эрч хүчтэй, тэвчээртэй тул ачаалал болохгүй байх гэж бодож байна. Та зөвшөөрөх үү, хэрвээ зөвшөөрвөл та гарын үсгээ өгнө үү гэж байна. Өгөлгүй яахав дээ, баярлаад л гарын үсгээ зураад өгтөл харин тэдгээр багш нар надаас илүү баярлаж билээ.

Чухам энд л хүүхдийг сургах ёстойгоо ухамсарласан багшийн үүрэг, хариуцлага, чинхүү хүсэл харагдсан юм. Нөгөө талаар тогтоосон цагаас илүү нэг ч минутаар хүүхдэд хүчээр хичээл зааж, хүүхдийг ядрааж, залхааж болохгүй хатуу дүрэм журамтай учир тэд аавынх нь гарын үсгээр баталгаажуулж авч буй нь тэр ажээ.

Энд бас нэгэн зүйл маш тод анзаарагдсан нь хүүхдийг хүндлэн дээдлэх үзэл санаа юм. Хүүхэд бүрд сайн тал, сайн чанар байдаг. Чухам түүнийг нь олж харж чаддаг, түүгээр нь урамшуулж, идэвхжүүлдэг, цаашид амжилттай сурах нэгэн хөшүүрэг болгодог нь америк багш нарын нэг онцлог мэт санагдсан билээ. Хүүхдийн муу сул талыг хэзээ ч хамт олны нь өмнө уудлан илчилж, улайлгадаггүй, хувьчлан уулзаж, нээлттэй ярилцдаг нь хүүхдийн өөртөө итгэх итгэл, бие даасан чадварт нь асар чухал үүрэгтэй зүйл болох нь харагдсан юм.